هوازدگی
فکر کنید صفحه 115
شکل زیر مربوط به دو کوه است. مقدار فرسایش آنها را با هم مقایسه کنید.
کوه پیر |
میزان فرسایش در کوه پیر بیشتر است ودر اثر آب و باد تغییرات زیادی کرده استکوه پیر به طور مداوم در حال فرسایش و کم ارتفاع شدن است و خاک بیشتری دارد کوه پیر دره های وسیع دارند |
کوه جوان |
کوه جان ارتفاع بلندتر و فرسایش کمتر و سنگ های صخره ای و نوک تیز دارد کوه جوان دره های تنگ و عمیق دارد |
فعالیت صفحه 116
داخل یک بطری کوچک یک بار مصرف، مقدار معینی آب بریزید و آن را داخل فریزر قرار دهید تا آب داخل آن یخ
بزند؛ سپس حجم یخ داخل بطری را مشخص کنید و به پرسشهای زیر پاسخ دهید.
١- حجم یخ داخل بطری را با حجم آب اولیه مقایسه کنید.
مشاهده میشود حجم یخ زیاد شده است.
۲- مقدار تغییر حجم آن را مشخص کنید.
8 = 80 – 88 = حجم آب اولیه – حجم یخ
٣- به نظر شما یخ زدن آب در طبیعت چگونه باعث خرد شدن سنگها میشود؟
انجماد آب باعث افزایش غیر هادی حجم میشود و این افزایش حجم به تدریج باعث خرد شدن سنگ ها میشود.
پاسخ سوالات صفحه 117
عواملی در طبیعت وجود دارند که باعث خرد شدن سنگها به قطعات کوچکتر میشوند بهطوریکه ترکیب شیمیایی
آنها تغییر نمیکند. آیا میتوانید چند مورد از این عوامل را نام ببرید؟
عوامل هوازدگی فیزیکی را نام ببرید.
1- انجماد آب در شکاف سنگها
2- تغییرات دما در شب و روز
3- برداشته شدن فشار از روی سنگها
4- فعالیت انسان مانند راه سازی
5- باد (با کوبیدن ذرات ریز و سخت سطح انها را خراش می دهد
6- حرکت آب رودخانه و و برخورد سنگها با هم
7- رشد ریشه گیاهان در درز و شکاف سنگ ها
همانطور که میدانید سنگها را جریان آب رودخانه جابهجا میکند و هنگام حرکت به هم برخورد میکنند. به نظر
شما در اثر برخورد قطعات چه تغییراتی در آنها رخ میدهد؟
تغییر فیزیکی ، زیرا فقط اندازه آنها کوچک تر میشود.
فکر کنید صفحه 117
اگر بخواهید نوع هوازدگی نشان داده شده در شکل 3 را نام گذاری کنید، آن را فیزیکی می نامید یا شیمیایی؟
فیزیکی ، زیرا جنس سنگ تغییر نمیکند و فقط اندازه سنگ تغییر میکند
فکر کنید صفحه 117
جانوران چگونه میتوانند باعث هوازدگی فیزیکی شوند؟
انسان با فعالیت های کشاورزی ، ساختمانی و راه سازی۔ جانوران حفار مانند موش و مورچه با حفر زمین باعث
می شوند سنگهای زیر زمین در معرض آب و هوا قرار گیرند و هوازده شوند
گفت وگوکنید صفحه 118
باد چگونه باعث هوازدگی فیزیکی می شود؟
باد با حرکت دادن ماسه های ریز و سخت از جنس سیلیس و.. آنها را به سنگه ای بزرگ می کوبد و به تدریج
سطح سنگ را دچار تغییر می کند و اشکال جالبی به نام باد ساب ایجاد می کند
فعالیت صفحه 118
وسایل و مواد:
یک عدد شیشهٔ ساعت، مقداری هیدروکلریک اسید، قطره چکان، یک قطعه سنگ آهک، یک قطعه سنگ
گرانیت، ذره بین
روش اجرا :
- ابتدا سنگ ها را با ذره بین مشاهده کنید.
- سنگ ها را روی شیشۀ ساعت قرار دهید. روی هر قطعه سنگ به وسیلهٔ قطره چکان چند قطره اسید
(سرکه و یا هیدروکلریدریک اسید رقیق) بریزید. چه مشاهده می کنید. بعد از چند دقیقه سنگ ها را با ذره بین
مشاهده، و بعد از مقایسهٔ آنها با یکدیگر، نتیجه گیری کنید.
مشاهدات: سنگ آهک در اسید حل میشود و گاز کربن دیاکسید تولید میکند از این فعالیت نتیجه میگیریم
که حل شدن کانیها در اسید نوعی هوازدگی شیمیایی است که در آن سنگ حل میشود و بر طبق یک
واکنش شیمیایی با اسید تجزیه میشود و ساختمان آن تغییر میکند.
گفت و گو کنید صفحه 119
درباره محاسن و معایب هوازدگی در گروه خود بحث کنید.
محاسن هوا زدگی: | معایب هوا زدگی: |
1- تولید خاک 2- رسوب گذاری 3- حاصل خیزی خاک کشاورزی 4- انجام واکنش های شیمیایی مثل تولید خاک رس |
1- تخریب نمای ساختمان ها و مجسمه ها 2- زنگ زدن فلزات 3- پوسیدگی قطعات و ابزارها 4- باران های اسیدی |
به نظر شما در استان گیلان خاک بیشتری تشکیل میشود یا در استان کرمان؟ دلیل خود را بگویید.
در استان گیلان ، زیرا هر جا رطوبت بیشتر باشد هوا زدگی شیمیایی زیاد است و خاک بیشتری تشکیل
میشود.
فکر کنید صفحه 120
با دقت به شکلهای زیر نگاه کنید. کدام یک از این سنگها را یخچال حمل کرده است؟ چرا؟
سنگ (الف) » زیرا زاویه دار است و کروی نیست