جانوران مهره دار
گفت و گو کنید صفحه 152
دربارهٔ دوکی بودن بدن ماهی، لغزنده بودن سطح بدن و قرار گرفتن بخشی از هر پولک جلویی روی پولک
عقبی، با همدیگر، گفتوگو کنید و برای هر کدام از این ویژگی ها، دلیلی بیان کنید.
دوکی بودن: باعث کاهش اصطکاک بین آب و بدن ماهی شده و به راحتی می تواند در آب حرکت کند
لغزنده بودن: این مواد نقش کاهنده اصطکاک را دارند که به ماهی در حرکت و فرار از صیاد کمک می کند.
قرار گرفتن پولک ها : با قرار گرفتن بخشی از پولک ها بر روی هم آب درون شکاف دو پولک نفوذ نمیکند و به همین دلیل مقاومتی در برابر حرکت رو
به جلو ایجاد نمیکند
جمع آوری اطلاعات صفحه 153
دربارهٔ نقش وچگونگی عمل انواع باله در ماهی ها اطلاعاتی جمع آوری و گزارش آن را در کلاس، ارائه کنید.
تعداد باله ماهی ها متفاوت بوده و 7 تا یا بیشتر است
باله به دو گروه زوج و فرد تقسیم می شود که :
- باله های فرد شامل بالۀ پشتی، مخرجی و دمی
- باله های زوج شامل سینه ای و شکمی (لگنی) می شود.
| نام باله | نقش باله |
| باله پشتی | تعادل ماهی را در هنگام شنا حفظ میکند |
| باله مخرجی | این باله هم به حفظ تعادل ماهی در هنگام شنا کمک میکند |
| باله شکمی | به عنوان فراهم کننده تعادل و عامل چرخش و ترمز در شنا عمل میکند |
| باله دمی | در اکثر ماهی‌ها باله دمی باله اصلی به جلو راندن ماهی است |
| باله سینه ای | حرکت به جلو و گوشه به گوشه |
| باله چربی | حفظ تعادل |
فعالیت صفحه 153
تشریح ماهی
یک ماهی تازهٔ قزل آلا، تهیه کنید. ابتدا مشخصات ظاهری مثل باله ها، آبشش ها، پولک ها و خط جانبی آن را
بررسی کنید. سپس محوطهٔ شکمی آن را با یک برش طولی در پایین شکم و دو برش به سمت بالا باز کنید و
به کمک معلم خود آن را با شکل زیر مقایسه کنید و بخش های مختلف دستگاه گوارش، گردش خون، دفع، تولید
مثل و بادکنک شنای آن را مشاهده کنید.
آزمایش فوق در کلاس و در حضور دبیر محترم انجام شود
جمع آوری اطلاعات صفحه 154
ماهی های خاویاری دریای خزر، مرغوبترین خاویار جهان را تولید میکنند. دربارهٔ انواع ماهی های خاویاری و طرز
تهیهٔ آن اطلاعاتی را جمع آوری و به کلاس گزارش دهید.
ماهیان خاویاری به 6 گروه تقسیم می شوند:
1) تاس ماهی ایرانی
2) فیل ماهی (بلوگا)
3) ازون برون
4) تاس ماهی روسی
5) تاس ماهی برهنه (شیپ)
6) استرلیاد.
روش های استخراج خاویار:
پاره کردن شکم – سزارین – شکافتن تخمدان (آنال).
گفت و گو کنید صفحه 155
شاید تا به حال شما، مار، مارمولک و لاک پشت را دیده باشید. در مورد اینکه چرا به این جانوران، خزنده می
گویند ، گفت وگو کنید.
زیرا این جانوران دست و پای کوتاه دارند یا اصلاً ندارند. به همین دلیل در هنگام حرکت بخش هایی از بدن به
ویژه شکم روی زمین کشیده می شود و به همین دلیل به آنها خزنده میگوییم
جمع آوری اطلاعات صفحه 156
درباره سم مارهای سمی و استفاده های آن، اطلاعاتی را جمع آوری و گزارش آن را به صورت پرده نگار در
کلاس، ارائه کنید.
ویژگی های سم مارهای سمی: |
|
- نام آن ونوم است و مار از آن برای بی حرکت کردن و کشتن شکار استفاده میکند - مخلوطی از پلی پیتید های آنزیمی وغیرآنزیمی و دارای توکسین است - سم برخی از مارها برروی دستگاه عصبی و سم برخی دیگر بر روی یاخته های خونی اثر دارد. - دارای دونوع مختل کننده جریان خون ومختل کننده سیستم عصبی اند. - سم، از یک جفت غده سمی متصل به دندان توخالی زهری، ترشح میشود. |
| خواص درمانی سم مار: |
|
- درمان سرطان - کاهش فشار خون - ساخت پادزهر - دارای فاکتور x برای توقف خون ریزی هنگام جراحی ها - درمان ایست قلبی،ضعف عضلانی وبیماری های قلبی - درمان بیماری های صرع، آسم، سیاتیک، تقویت کبد و ... |
| تفاوت مارهای سمی و غیر سمی |
|
- اغلب مار های سمی سری مثلثی شکل دارند. - اغلب مارهای سمی دارای مردمک بیضی شکل اند.ولی مار های غیر سمی مردمک دایره ای شکل دارند -مار های سمی معمولا دارای روزنه هایی درزیر سوراخ های بینی خود اند. |
جمع آوری اطلاعات صفحه 157
با مراجعه به منابع معتبر، در مورد اهمیت و چگونگی انجام دو گزارهٔ زیر، اطلاعاتی را جمع آوری کنید و در کلاس
ارائه نمایید.
الف) آفتاب پرست در محیط های مختلف، رنگ خود را تغییر می دهد.
آفتاب پرست ها با تغییر رنگ محیط رنگ خود را تغییر می دهند که به دلیل یک واکنش عصبی بوده و نشانۀ وارد
شدن استرس به آنها است نه بدلیل استتار – این موجودات دارای رنگدانه ای بنام کروماتوفور هستند که زیر
پوست قرار دارد(در سه لایه)
زرد و قرمز
آبی
سیاه
ب) مارمولک ها، گاهی دم خود را قطع می کنند.
به این کار مارمولک ها اتوتومی (خود بُری) می گویند که هنگام احساس خطر و تماس یک موجود با دم مارمولک
این کار صورت می گیرد
– این کار با انقباض ماهیچۀ دم انجام می شود و فقط یک بار در طول عمر هر مارمولک رخ می دهد
– پس از جدا شدن دم تا مدتی به دلیل وجود پیام های عصبی دم تکان می خورد که توجه صیاد را به خود جلب
می کند و باعث فرار مارمولک می شود.
فعالیت صفحه 158
چند نوع مختلف پر را به کلاس بیاورید. از هر پر، قطعهٔ کوچکی را جدا کنید و در زیر میکروسکوپ، مشاهده کنید.
ساختمان انواع پر را با هم مقایسه کنید.
نام پر |
ساختمان پر |
| شاه پرها | دارای یک شاخۀ اصلی که در پایین توخالی و بالا توپُر است و قسمت تو پُر دارای شاخه های فرعی است. |
| پوش پرها | دارای یک محور و یک ساقه اند و تمام بدن را فرا می گیرند. |
| کرک پرها |
نرم و ریز بوده و در زیر پوش پرها مخفی اند مستقیماً به پوست چسبیده اند. |
کدام نوع از پرها، استحکام بیشتری دارند؟ چرا؟
شاه پرها: زیرا نقش مهمی در پرواز برای صعود و سقوط دارند و پرهای بلندی محسوب می شوند.
دربارهٔ نقشی که هر نوع از پرها در پرندگان دارند، گفت وگو و نتیجه را در کلاس، ارائه کنید.
| نام پر | نقش پر |
| شاه پر | در بال برای پرواز و در دم برای تغییر ارتفاع |
| پوش پر |
پوشش سطح بدن را انجام می دهند همچنین ایجاد انحنا در محل هایی مانند روی سر، جلوی چینه دان و جلوی بال (برای کاهش اصطکاک) |
| کرک پر | نقش عایق بدن را دارند |
جمع آوری اطلاعات صفحه 162
گفته می شود وجود گراز و خرس در جنگل، فوایدی دارد. در این مورد از منابع معتبر، اطلاعاتی را جمع آوری و به
صورت گزارش در کلاس ارائه نمایید.
اهمیت گراز در جنگل :
پوزه دراز و محکمی که دارد و از ریشۀ درختان تغذیه می کند. در حین خوردن غذاهای گیاهی خاک را شخم می زنند. در بیابان و علف زارهایی که
گراز وجود دارد به دلیل زیر و رو شدن خاک و پاشیده شدن آن روی دانه گیاهان، رویش و تنوع آنها بیشتر است
خوک های وحشی یا گراز ، گونه های پرخاشگر، بسیار هوشمند و مخفی هستند که در گذشته های اخیر با بسیاری از شرایط درگیری با انسان ها
بوده است. این حیوانات عمدتا سازگار هستند و در طیف گسترده ای از زیستگاه های مختلف در سراسر جهان زنده می مانند. این باعث می شود
که این حیوانات الگوی فعالیت شبانه را بپذیرند و اغلب در پوشش سنگین و متراکم به سرپناه کمک می کنند.بدن گراز بسیار متراکم است، سر بزرگ
و پاها نسبتاً کوتاه است.
اهمیت خرس در جنگل :
با اینکه همه چیز خوارند ولی اکثراً از دانه و میوه گیاهان استفاده می کنند . پس از خوردن این دانه ها که در بدن خرس جذب نمی شود به همراه
مدفوع (که خود نوعی کود محسوب می شود) روی خاک ریخته و با رسیدن رطوبت رویش پیدا کرده و سریعاًرشد می کنند.
خرس سیاه کوچکترین خرس آمریکای شمالی است. بزرگسالان معمولا کمتر از ۶ فوت طول دارند و در حدود دو تا سه فوت ارتفاع در شانه ایستاده
اند. وزن خرس سیاه بین ۱۲۵ تا ۵۰۰ استخر متفاوت است. آنها چشم های کوچک و گوش های گرد دارند.هر پا دارای پنج پنجه بسیار قوی است که
برای پاره شدن، حفاری و صعود استفاده می شود. یک ضربه تنها از پنجه جلو به اندازه کافی برای کشتن یک گوزن بزرگ است.
با اینکه همه چیز را می خورند اما از دانه و میوه تغذیه می کنند.خرس یک گوشتخواری واقعی است، اما اگر از خرس سیاه محافظت نشود ممکن
است یک مشکل بزرگ برای انسان باشد.آنها عمدتا در شب فعال هستند.
