تولید مثل در جانداران
فعالیت صفحه 66
وسایل و مواد لازم: ظرف شیشه ای، مخمر نانوایی، شکر، نمک، آب، قاشق چای خوری، میکروسکوپ، تیغه و
تیغک.
مخمر نانوایی، قارچی تک یاخته ای است. به اندازهٔ یک قاشق چای خوری پودر مخمر نانوایی را به همراه مقدار
اندکی شکر و نمک در ظرف شیشه ای بریزید. حدود ۵۰ میلی لیتر آب ولرم به آن اضافه کنید تا آب با پودر مخمر
مخلوط شود. روی ظرف را بپوشانید و آن را در جای نسبتاً گرم قرار دهید. بعد از گذشت ده دقیقه آن را مشاهده
و آنچه را می بینید، یادداشت کنید.
قطره ای از این مخلوط را روی تیغه بگذارید و روی آن تیغک قرار دهید. نمونه را با میکروسکوپ مشاهده و شکل
آنچه را می بینید، رسم کنید.
ابتدا ظرف شیشه‌ای در دمای( 17 تا 25 )درجه نگهداری می‌کنیم، مشاهده می‌شود که تعدادی حباب روی
محلول غلیظ ایجاد شده است. این حباب‌ها مربوط به گاز (کربن دی‌اکسید) است که توسط مخمر نان تولید
شده است.
گفت وگوکنید صفحه 66
شکل روبه رو، مراحل رشد و تکثیر باکتری را نشان می دهد. با توجه به این شکل و آزمایش مربوط به مخمر،
تولید مثل باکتری و مخمر را با هم مقایسه کنید.
در این مخمر قسمتی از بدن جاندار رشد می‌کند و جوانه ایجاد می‌شود اما در باکتری، سلول اولیه به دو نیمه
تقسیم می‌شود و دو باکتری حاصل می‌شود.
فعالیت صفحه 67
وسایل و مواد لازم: نان کپک زده، میکروسکوپ، تیغه و تیغک.
قطره ای آب روی تیغه بگذارید. با استفاده از چیزی مانند سوزن یا خلال دندان، مقداری از کپک را از روی نان
بردارید و به آرامی با آب روی تیغه مخلوط کنید. روی آن تیغک بگذارید و با میکروسکوپ مشاهده کنید. شکل
چیزی را که می بینید، رسم کنید.
آزمایشی طراحی کنید که نشان دهد چه عوامل محیطی در رشد کپک روی نان نقش مثبتی دارند؟
طراحی آزمایش :
کمی نان یا خمیر را مرطوب می‌کنیم، داخل کیسه‌ای قرار داده و در جای تاریک و گرم قرار می‌دهیم. پس از سه
روز، کپک‌ها روی آن رشد میکنند می‌توانیم این کار را با میوه نیز انجام دهیم.
نتیجه گیری :
عوامل محیطی مؤثر در رشد کپک‌ها:
1- گرما
2- هوا
3- رطوبت
4- محیط قندی یا چربی
گفت وگوکنید صفحه 68
معمولاً کپک ها ابتدا به شکل لکه های کوچک روی نان یا میوه دیده می شوند؛ اما با گذشت زمان این لکه ها
بزرگ تر می شوند و سرانجام همهٔ سطح آنها را می پوشانند. چه استدلالی برای این مشاهده دارید؟
زیرا کپک نان به وسیله هاگ تولید مثل می‌کند، هاگ‌ها روی سطح نان با جذب آب و مواد قندی به سرعت رشد
کرده و ریشه‌دار میشوند. سپس با تولید هاگدان‌ها، هاگ‌ها را روی سطح نان پخش میکنند.
فعالیت صفحه 69
شکل های زیر، تولید مثل غیرجنسی را در بعضی جانداران نشان می دهد. روش هر تولید مثل را زیر هر شکل
بنویسید.
|
 |
 |
| الف) جوانه زدن | ب) قطعه قطعه شدن | پ) دو نیم شدن |
فعالیت صفحه 69
پرورش دهندگان گل و گیاه، روش های متفاوتی برای ازدیاد (تکثیر) گیاهان به کار می برند. با این کار، آنها می
توانند در مدتی کوتاه، تعداد فراوانی گل و گیاه تولید کنند. با مراجعه به مراکز پرورش گل و گیاه به طور گروهی
این روش ها را از نزدیک مشاهده، و گزارشی در این باره تهیه کنید و درکلاس ارائه دهید.
روش‌های تکثیر و ازیاد گیاهان:
1- جدا کردن ساقه زیر زمینی یا پیاز گل‌ها: مثل زنبق، نرگس، گلایل
2- قلمه زدن مانند: شمعدانی، بید، مو
3- پیوند زدن مثل: گل سرخ، سیب، گردو
4- خوابانیدن شاخه: مثل: یاس، مو
گفت وگوکنید صفحه 71
با توجه به اینکه در لقاح، گامت ها از دو فرد نر و ماده با هم ترکیب می شوند، آیا این یاخته ها می توانند حاصل
تقسیم میتوز باشند؟ برای پاسخ خود دلیل بیاورید.
خیر، زیرا گامت‌ها حاصل تقسیم میوز هستند و تعداد کروموزم‌های آنها نصف تعداد کروموزم‌های سلول اولیه
است. به طور مثال در انسان اسپرم 23 و تخمک 23 کروموزم دارد.
فعالیت صفحه 71
در یاختهٔ تخم شکل 9،کدام تقسیم انجام می شود: میتوز یا میوز
میتوز
اگر تقسیم میوز وجود نداشت، آیا تولید مثل جنسی امکان پذیر بود؟
خیر ، چون گامت ها به وجود نمی آمد.
مرغ ها و خروس ها هرکدام در یاخته های بدن خود، ٧٨ کروموزوم دارند. گامت های نر و ماده این جانوران
هرکدام چند کروموزوم دارند؟
39
یاختهٔ تخم آنها چند کروموزوم دارد؟
78
فعالیت صفحه 72
- اغلب پرندگان آشیانه می سازند و از تخم ها و زاده ها (فرزندان) خود نگهداری می کنند.
- رشد تخم های قورباغه ها معمولاً در آب انجام می شود و گاهی تخم های آنها به گیاهان درون آب می
چسبند.
1- پرنده ها برای مراقبت از تخم ها و سپس زاده هایشان چه کارهایی انجام می دهند؟
روی آنها می خوابند و با گرمای بدنشان باعث تبدیل تخم به جنین میشوند ، بعد از خارج شدن از تخم هم از
نوزاد مراقبت میکنند
2- به نظر شما،چرا در هر بار تولیدمثل، تعداد تخم های قورباغه ها بسیار بیشتر از تعداد تخم های پرنده
هاست؟
زیرا بسیاری از تخم های قورباغه به وسیله عوامل مختلف محیطی و موجودات دیگر از بین میرود. برای اینکه
شانس تولید مثل افزایش یابد قورباغه تخم زیادی می گذارد تا تعدادی از آنها به سن بلوغ برسد.
فعالیت صفحه 73
بعضی دوقلوها همسان یعنی هم شکل و از یک جنس اند. شکل زیر چگونگی ایجاد دوقلوهای همسان را نشان
می دهد. با توجه به شکل، علت همسان بودن این دوقلوها را توضیح دهید.
دوقلوهای همسان از یک تخمک لقاح یافته ایجاد شده‌اند که پس از تقسیم به دو جنین تبدیل شده‌اند و
دوقلوهای غیرهمسان از دو تخمک جدا که توسط دو اسپرم جداگانه لقاح یافته‌اند ایجاد شده‌اند. DNA دوقلوهای
یکسان شبیه هم ولی 50 درصد DNA دوقلوهای غیر همسان شبیه هم است.
فعالیت صفحه 74
تعدادی گل انتخاب و کاسبرگ ها و گلبرگ های آنها را مشخص کنید. چگونه آنها را تشخیص می دهید؟
کاسبرگ سبز رنگ ومحافظ گلبرگ می باشد . گلبرگ ها معمولا رنگی به تعداد بیشتر در داخل کاسبرگ قرار
دارد.
پرچم ها را جدا و آنها را با ذره بین مشاهده کنید. دانه های گرده را همراه با قطره ای آب با میکروسکوپ
مشاهده کنید. شکل دانه های گرده را رسم کنید. دانه های گرده را از کدام قسمت پرچم برداشتید؟ آیا دانهٔ
گردهٔ گل هایی که دارید، یک رنگ و یک شکل اند؟
دانه گرده ی گیاهان متفاوت هستند دانه گرده در سرپرچم به نام بساک قرار دارد.
با استفاده از تیغ، مادگی را از طول برش دهید. این کار را با احتیاط انجام دهید. با استفاده از ذره بین قسمت
های متفاوت مادگی را مشاهده، و به ویژگی های هر قسمت توجه کنید. آیا می توانید تخمک ها را در تخمدان
ببینید؟ شکل اجزای مادگی را رسم کنید.
گرده دارای دو غشاء دو هسته یکی رویشی ویکی زایشی ودو سیتوپلاسم می باشد.
اطلاعات جمع آوری کنید صفحه 75
به جز حشره ها، جانوران دیگری نیز به گرده افشانی گل ها کمک می کنند، گزارشی دربارهٔ چنین جانورانی
تهیه کنید و در کلاس ارائه دهید. گزارش را می توانید به شکل تصویری ارائه دهید.
1- پرندگانی مانند مرغ مگس‌خوار که از شهد گل‌ها استفاده میکنند باعث گرده افشانی میشوند.
2- انسان با انتقال دانه گرده از یک گیاه به گیاه دیگر باعث گرده افشانی مصنوعی می‌شود.
3- چسبیدن دانه گرده به بدن برخی از جانوران مانند چسبیدن دانه‌ها به پشم یا کرک بدن جانوران علف‌خوار.
گفت وگوکنید صفحه 75
دو جمعیت از یک نوع جاندار در یک محیط زندگی می کنند. یک جمعیت حاصل تولید مثل غیرجنسی و جمعیت
دیگر حاصل تولید مثل جنسی این جاندار است. اگر عوامل محیطی (مانند دما، رطوبت، غذا یا تغییر در عوامل
زنده محیط مانندگسترش نوعی باکتری بیماری زا) تغییر کنند، پیش بینی می کنید افراد کدام جمعیت، بیشتر در
خطر از بین رفتن قرار گیرند؛ چرا؟با مقایسهٔ دو نوع تولید مثل جنسی و غیرجنسی، مزایا و معایب هر کدام را
توضیح دهید.
جانداری که با تولیدمثل غیرجنسی تولید مثل میکنند بیشتر در معرض خطر قرار دارند، به طور مثال برای
باکتریها اگر دما از 4 درجه پایین‌تر رود بسیاری از باکتریها از بین می‌روند. به طور کلی در تولید مثل
غیرجنسی شانس زنده ماندن جاندار کمتر است، ولی در تولید مثل جنسی مثل پستاندران شانس زنده ماندن
جاندار بیشتر است و به علت پیشرفته بودن ساختمان بدنی سازگاری بیشتر می‌شود.
فعالیت صفحه 75
حشره هایی مانند زنبور در گرده افشانی نقش مهمی دارند.گرده های گل به بدن حشره می چسبند. درنتیجه
حشره، گرده ها را از گلی به گل دیگر می برد. دربارهٔ ویژگی هایی که به گل ها کمک می کند تا حشره به
طرف آنها برود، گفت وگو کنید.
ویژگی‌هایی مانند رنگ و بوی گل ها حشرات را به خود جذب می‌کند. گلبرگ بعضی از گل‌ها دارای خاصیت
رنگین کمانی است که حشراتی مانند زنبور عسل قادر به دیدن این طیف نوری هستند و جذب گل میشوند و
دانه‌های گرده به بدن آنها می چسبد در بعضی از گل‌ها مانند ارکیده شکل گل شبیه زنبور ماده است و رنگ و
بوی آن را تولید می کند و زنبور نر را به خود جذب کرده باعث گرده افشانی می‌شود.
