به دنبال محیطی بهتر برای زندگی
گفت وگوکنید صفحه 26
باز شدن زود هنگام شکوفه های درختان در زمستان یکی از تبعات بر هم خوردن چرخه های طبیعی است.
درباره این رویداد و عوامل مؤثر بر آن و نتایج احتمالی آن در کلاس گفت وگو کنید.
باز شدن زود هنگام شکوفه ها در زمستان بیانگر آن است که دمای هوا افزایش یافته و گیاهان فریب خورده اند
.پس از باز شدن شکوفه ها و سرد شدن دوباره ی هوا و بارش برف باعث از بین رفتن شکوفه -ها می شود .
که این عمل در اثر اختالل در چرخه های طبیعی است . هر رفتاری که روی یکی از چرخه ها اثر بگذارد سبب
می شود که نظم موجود در بین چرخه های طبیعی دیگر نیز از بین برود .
گفت وگوکنید صفحه 27
شکل زیر الگویی ساده از چرخهٔ کربن را نشان می دهد. در این باره در کلاس گفت وگو کنید.
این چرخه بیان می کند که مقدار کل کربن در جهان ثابت است. این کربن در بخش های مختلف کره زمین وجود
دارد و مرتباً بین این بخش ها جابه جا می شود. کربن هوا توسط گیاهان به صورت کربن دی اکسید جذب، و وارد
بدن جانداران می شود. از سوی دیگر تنفس سلولی توسط جانوران،فوران آتشفشان، مرگ و میر جانداران و
تجزیه انواع مواد آلی توسط تجزیه کنندگان، سبب ورود کربن به صورت کربن دی اکسید به هوا کره می شود؛
حتی واکنش بین باران و سنگ ها می تواند سبب ورود کربن دی اکسید به هوا کره شود. از سوی دیگر کربن
بدن گیاهان با پدیده های طبیعی مانند زلزله و سیل و ... در اعماق زمین دفن می شود؛ بنابراین مقدار کربن در
مجموع در کره زمین ثابت است؛ اما مرتب بین این سه بخش نشان داده شده در حال مبادله است.
فکر کنید صفحه 27
شکل زیر چرخ های از کربن را نشان میدهد. با توجه به آن به پرسش ها پاسخ دهید.
الف) در موارد مشخص شده با ((1)) ، ((2)) و ((3)) آیا گاز کربن دی اکسید مصرف میشود یا تولید؟
در مرحله 1، کربن دی اکسید آزاد یا تولید می شود. در مرحله 2، کربن دی اکسید مصرف،و در مرحله 3، تولید
می گردد.
ب) کدامیک از بخش های نشان داده شده، در چرخهٔ طبیعی کربن وجود ندارد؟
مرحله 1، یعنی سوزاندن سوخت های فسیلی در چرخه طبیعی کربن وجود ندارد.
پ) مصرف سوخت های فسیلی چه تأثیری روی چرخه های طبیعی دیگر میگذارد؟ توضیح دهید.
مصرف سوخت فسیلی باعث افزایش تولید کربن دی اکسید شده که نتیجه آن :
1) گرم شدن هوا
2) آسیب الیه اوزون
3) ذوب یخ های قطبی
4) تغییر زیست گاهها
5) جابجایی فصل ها و....
جمع آوری اطلاعات صفحه 28
با مراجعه به منابع معتبر درباره چگونگی تأثیر افزایش کربن دی اکسید بر دمای کره زمین اطلاعاتی جمع آوری
کنید و نتایج را به صورت پرده نگار به کلاس گزارش دهید.
با افزایش کربن دی اکسید، دمای زمین افزایش یافته است. این کار با افزایش اثر گلخانه ای و به دام افتادن
انرژی گرمایی خورشید اتفاق می افتد. از نشانه های آن می توان به دوب شدن یخ های موجود در قطب ها
اشاره کرد.
جمع آوری اطلاعات صفحه 29
در یک فعالیت گروهی درباره کاربردهای نفت خام اطلاعاتی را جمع آوری کنید و نتیجه را به صورت پرده نگار به
کلاس گزارش کنید.
استفاده به عنوان سوخت، تولید روغن، انواع کودها،حلال هاب صنعتی، مواد پتروشیمیایی مانند الکل، پلاستیک
و… .
خود را بیازمایید صفحه 30
با توجه به نمودار به پرسش ها پاسخ دهید.
الف) بیشترین میزان کشف نفت خام مربوط به کدام دهه است؟
1955 الی 1965
ب) پیش بینی می شود ذخایر نفت خام در چه دهه ای به حداقل برسد؟
2020 الی 2030
پ) در چه سالی میزان مصرف نفت خام با کشف آن برابر است؟
سال 1980
ت) در چه سالی میزان مصرف نفت خام از میزان کشف آن پیشی گرفته است؟
از سال 1980 به بعد
جمع آوری اطلاعات صفحه 30
دربارهٔ راه های کاهش وابستگی اقتصاد کشور به نفت خام اطلاعاتی جمع آوری و در کلاس در این مورد گفت
وگو کنید. نتیجهٔ گفت وگوهای خود را به صورت یک مقاله برای روزنامه های کثیرالانتشار محل زندگی خود
بفرستید.
به عهده دانش آموز
فکر کنید صفحه 31
الف) چه رابطه ای بین نقطهٔ جوش با تعداد اتمهای کربن در هیدروکربن ها وجود دارد؟
هر چه تعداد کربن بیشتر باشد نقطه جوش آن ترکیب بیشتر است .
ب) کدام ترکیب نقطهٔ جوش بالاتری دارد؟ به چه دلیل؟
1) C10H20
2) C6H14
C10H20 زیرا تعداد کربن آن بیشتر است .
فکر کنید صفحه 31
با توجه به شکل داده شده، مشخص کنید:
الف) کدام هیدروکربن آسا نتر جاری می شود؟ چرا؟
ظرف شماره یک
زیرا مقدار بیشتری از آن جاری شده و وارد ظرف زیرین آن شده است
ب) هر یک از فرمول های زیر به کدام روغن نشان داده شده در شکل روبه رو تعلق دارد؟
1) C12H26 : ظرف شماره 1
2) C20H42 : ظرف شماره 3
3) C17H36 : ظرف شماره 2
4) C24H50 : ظرف شماره 4
فکر کنید صفحه 33
با توجه به شکل 3 الف، به پرس شهای زیر پاسخ دهید:
الف) در این برج تقطیر، نفت خام را در چند بُرش جداسازی می کنند؟
در 8 برش جداسازی انجام میشود
ب) نقطهٔ جوش کدام برش از بقیه بیشتر است؟
پایین ترین برش دارای بیشترین نقطه جوش میباشد
پ) مولکول های موجود در کدام برش بزرگ تر و سنگین تر هستند؟ به چه دلیل؟
پایین ترین برش - زیرا هرچه نقطه جوش آن بیشتر باشد تعداد کربن بیشتری دارد و سنگین تر است
ت) تعداد اتم های کربن در مولکول های کدام برش از بقیه کمتر است؟
در بالاترین برش کمتر میباشد
ث) رنگ مخلوط ها در کدام برش تیره تر است؟
در پایین ترین برش تیره تر می باشد
فکر کنید صفحه 34
الف) عنصرهای اصلی سازندهٔ این پلاستیک ها چیست؟
عنصر کربن و هیدروژن میباشد
ب) خواص فیزیکی اتن را با فراورده های حاصل از آن (پلی اِتن) مقایسه کنید.
اتن حالت گازی دارد و جرم آن کمتر است ولی پلی اتن حالت جامد دارد و جرم آن بیشتر است .
فعالیت صفحه 36
الف) حساب کنید میزان برق مصرفی خانواده شما در 45 روز سبب ورود چند کیلوگرم کربن دی اکسید به هوا
کره می شود.
پاسخ در جدول بالا ذکر شده است
ب) با توجه به قبض برق خانهٔ مسکونی خودتان، حساب کنید که مقدار کربن دی اکسید ورودی به هواکره در اثر
مصرف سالانهٔ برق خانواده شما چند کیلوگرم است.
برای به دست آوردن مقدار کربن دی اکسید باید اعداد جدول بالا را در 8 ضرب کنیم
پ) دربارهٔ میزان آلایندگی هر یک از منبع های تولید برق گفت وگو کنید.
با توجه به جدول بالا متوجه می شویم که میزان آلودگی هر یک از منابع به ترتیب :
زغال سنگ > نفت خام > انرژی خورشیدی > گرمای زمین > باد
یعنی در مجموع سوخت های فسیلی آلودگی بیشتری تولید می کنند پس باید در مصرف آنها تجدید نظر کنیم
.
ت) هرگاه بدانید که یک درخت میانسال به طور میانگین سالانه 10 کیلوگرم کربن دی اکسید مصرف می کند؛
حساب کنید چند درخت لازم است تا همهٔ کربن دی اکسید تولید شده توسط خانواده شما مصرف شود.
هر یک از اعداد به دست آمده در قسمت (ب) را بر 10 تقسیم میکنیم تا تعداد درخت ها به دست آید
جمع آوری اطلاعات صفحه 37
ایران از نظر جمعیت هجدهمین کشور جهان است. با مراجعه به منابع معتبر علمی، دربارهٔ رتبهٔ مصرف پلاستیک
در ایران نسبت به سایر کشورهای جهان اطلاعاتی جمع آوری و به کلاس گزارش دهید
ایران پنجمین کشور مصرف‌کننده کیسه‌های نایلونی در جهان است و ایرانی‌ها سالانه ۱۰میلیون تن زباله
پلاستیکی وارد طبیعت می‌کنند.
سالانه در جهان 320میلیون تن پلاستیک مصرف میشود که ایران با مصرف سالانه ١٠میلیون تن پلاستیک،
پنجمین کشور مصرف‌کننده پلاستیک در دنیاست. بدین‌ترتیب تنها در 10سال اخیر، 100میلیون تن پلاستیک به
طبیعت ایران سپرده شده که هر کیسه پلاستیکی، برای تجزیه‌شدن ٤٠٠ تا ٥٠٠ سال زمان نیاز دارد. این
پرسش که عدد همه کیسه‌های پلاستیکی رها شده در طبیعت ایران چقدر است و چه حجمی از پلاستیک را
نسل فعلی در ایران برای ساکنان 5 قرن آینده این سرزمین به ارث میگذارد، هنوز بی‌پاسخ است.
هر ایرانی روزانه به‌طور متوسط 3کیسه پلاستیکی مصرف می‌کند که ۹۶درصد آنها مستقیم وارد سطل‌های
زباله میشود. کیسه‌های پلاستیکی به‌دلیل ترکیباتی که دارند تجزیه ناپذیرند و تا ۴۰۰سال بدون آنکه تجزیه
شوند در محیط باقی می‌مانند و مواد شیمیایی آنها به‌تدریج به خاک و آب راه پیدا می‌کند و علاوه بر آلوده کردن
این منابع، گونه‌های جانوری را نیز قربانی می‌کند و درنهایت وارد زنجیره غذایی انسان میشود.
گفت و گو کنید صفحه 37
درباره اینکه ((شما چه کارهایی می توانید انجام دهید تا محیط زندگی برای شما، خانواده شما و همسایگان و
همشهری هایتان مناسب تر شود)) در گروه خود گفت وگو کنید و نتیجه را به کلاس گزارش دهید.
در سال‌های اخیر انواع مختلفی از آلودگی‌های محیطی مانند آلودگی هوا، آلودگی آب‌ها، آلودگی زمین و خاک
به عنوان خطری در شهرهای بزرگ و کوچک کشور ما سلامت افراد جامعه را تهدید می‌کنند. این موضوع ارتباط
تنگاتنگی با سلامت افراد جامعه بخصوص کودکان و افراد سالمند و حتی سلامت گونه‌های جانوری و گیاهی
دارد. بنابراین باید تدابیری اساسی برای حل این معضل اندیشیده شود.
پاسخ ها متفاوت است : پاسخ ها بستگی به برداشت و تغییر نگرش هر یک از دانش آموزان پس از فراگیری این
بخش و محل زندگی و نوع زندگی و امکانات زندگی و سکونت دانش آموزان دارد .
