گام به گام علوم نهم درس دوم

 رفتار اتم ها با یکدیگر 

 آزمایش کنید صفحه 15 

هدف: تهیهٔ بلور

وسایل و مواد لازم: بشر، نخ، گیرهٔ فلزی، سدیم کلرید، کات کبود، شکر، آب مقطر، عینک، دستکش

روش اجرا:

الف) سه بشر 100 میلی لیتری بردارید و درون هر کدام 20 میلی لیتر آب مقطر داغ بریزید.

ب) درون هر بشر به طور جداگانه یک قاشق چای خوری از کات کبود، سدیم کلرید و شکر بیفزایید

و آن قدر هم بزنید تا محلول های شفاف به دست آیند این عمل را تا آنجا که مواد جامد حل شوند، ادامه دهید.

پ) یک گیره بردارید و با استفاده از نخ و مداد، آن را درون محلول آویزان کنید.

ت) بشر ها را کنار پنجره بگذارید و پس از چند روز بلورهای تشکیل شده را مشاهده کنید.

نتیجهٔ مشاهدهٔ خود را بنویسید.

توضیح دهید بلور های این سه ماده چه شباهت ها و تفاوت هایی با هم دارند.

مشاهده می شود که شکل، اندازه و رنگ بلورهایی که تشکیل می شود متفاوت است. مثلا بلورهای شکر در

آب به شکل نبات تشکیل می شوند، در حالی که محلول کات کبود تشکیل بلورهای آبی رنگ می دهد.

 آزمایش کنید صفحه 15 

هدف: بررسی رسانایی الکتریکی آب مقطر و محلول آبی چند ماده

وسایل و مواد لازم: بشر، سیم، منبع تغذیه (باتری قلمی یا کتابی) ، لامپ 1.5 ولتی ، میله کربن ، قاشقک ،

آب مقطر ، سدیم کلرید ، کات کبود ، شکر ، اتانول ، عینک ، دستکش

روش اجرا:

الف) یک مدار الکتریکی درست کنید.

ب) درون یک بشر مقداری آب مقطر بریزید و میله های کربن را داخل آن قرار دهید (توجه کنید میله ها با هم در

تماس نباشند). مشاهده های خود را بنویسید.

پ) اکنون با استفاده از قاشقک، به اندازهٔ نصف قاشق چای خوری درون آب مقطر نمک خوراکی بیفزایید. چه

چیزی مشاهده می کنید.

ت) قسمت پ آزمایش را با افزودن شکر، اتانول و کات کبود به آب مقطر تکرار کنید. مشاهده های خود را

یادداشت و جدول زیر را پر کنید.

از این مشاهده ها چه نتیجه ای می گیرید؟ توضیح دهید.

نتیجه می شود که موادی که پیوندهای یونی در ترکیب خود داشته باشند، رسانای الکتریکی هستند، اما

ترکیبات مولکولی این خاصیت را ندارند.

 آزمایش کنید صفحه 16 

هدف: بررسی حرکت یون ها در آب

وسایل و مواد لازم:

ظرف شیشه ای (پتری) ، پنس، آب مقطر، سدیم هیدروکسید، کات کبود

روش اجرا:

الف) درون ظرف پتری تا نیمه آب مقطر بریزید.

ب) با استفاده از پنس یک دانه بلور سدیم هیدروکسید را بردارید و به آرامی در کنار دیوارهٔ ظرف پتری درون آب

قرار دهید.

پ) با استفاده از پنس یک دانه بلور کات کبود بردارید و آن را درون ظرف پتری و کنارهٔ دیواره و درست روبه روی

بلور سدیم هیدروکسید قرار دهید.مدتی صبر کنید و مشاهدات خود را بنویسید.

تغییر رنگ نشانهٔ چیست؟

علت تشکیل رنگ جدید درون محلول این است که یون ها باهم برخورد می کنند و تشکیل ترکیبات جدید می

دهند.

معادلهٔ نوشتاری تغییر شیمیایی انجام شده به صورت زیر است.

فراورده ها کات کبود + سدیم هیدروکسید

فراورده ها یون مس، یون سولفات + یون سدیم، یون هیدروکسید

بر اساس این معادله، اگر یون های مس و هیدروکسید به یکدیگر برسند، با هم واکنش می دهند.

حال توضیح دهید از تشکیل رنگ جدید درون ظرف چه نتیجه ای می گیرید؟

نتیجه می شود که یون ها حرکت می کنند و جابجا می شوند.

با توجه به نتیجهٔ این آزمایش توضیح دهید، چرا محلول نمک ها رسانای جریان الکتریکی است؟

علت رسانا شدن محلول نمک در آب نیز همین حرکت یون هاست که از هم جدا می شوند و در محیط آب به

حرکت در می آیند و موجب رسانایی الکتریکی می شوند.

 فعالیت صفحه 18 

 فکر کنید صفحه 19