فرهنگ
1- فرهنگ چیست؟ شما چه برداشتی از واژهٔ فرهنگ دارید؟
- فرهنگ را ادوارد تایلور مجموعه پیچیدهای از دانشها، باورها هنرها، قوانین، اخلاقیات، عادات و هرچه که فرد
به عنوان عضوی از جامعه از جامعه ی خویش فرامیگیرد(اکتساب می کنند) تعریف میکند.
در لغت نامه های فارسی در ذیل فرهنگ معانی«علم و دانش ادب و تربیت، آثار علمی و ادبی یک قوم یا یک
ملت ،کتاب لغت، نیکویی پرورش و بزرگی، هنر، حکمت و عقل و نیز شاخ درختی که بخوابانند و بر آن خاک
ریزند.»
برداشت خود را از واژهٔ فرهنگ بنویسید و به نوبت در کلاس بخوانید. معلم نکات مشترک را روی تخته بنویسد.
- شیوۀ مشترک زندگی در یک جامعه
- تمام ساخته ها و اندوخته های یک ملت یا یک قوم
- آگاهی مشترک اعضای یک جامعه
پس از پایان درس، یک بار دیگر نوشتهٔ خودتان و نکات روی تخته را مرور کنید و بگویید برای تکمیل توضیح
فرهنگ، چه نکات دیگری را اضافه می کنید.
به عهده دانش آموز
هویت
فعّالیت صفحه 120 مطالعات اجتماعی سال نهم درس هجدهم
1- داوطلبانه جلوی کلاس بایستید و خودتان را با صفات و ویژگی هایی که دارید معرفی کنید. شما می توانید
مشخصات شناسنامه ای و خانوادگی، ویژگی های ظاهری، خصوصیات اخلاقی، سلیقه ها و علایق و مانند آنها
را بیان کنید.
با توجه به هر دانش آموز پاسخ ها متفاوت است
ارزش ها و کارکردهای خانواده
فعّالیت صفحه 129 مطالعات اجتماعی سال نهم درس نوزدهم
1- در شهر یا روستای شما برای تولّد نوزاد، چه آداب و رسومی اجرا می شود؟ پرس وجو کنید و این آداب و
رسوم را با ذکر ارزش ها و عقایدی که برای انجام هریک از آنها وجود دارد، توضیح دهید.
– دوختن یا خرید لباس ولوازم مورد نیاز نوزاد
– گفتن اذان واقامه در هنگام تولد
– نذرو ولیمه دادن
آرامش در خانواده
فعّالیت صفحه 135 مطالعات اجتماعی سال نهم درس بیستم
1- کاربرگهٔ شمارهٔ (15) را انجام دهید.
به عهده دانش آموز
2- در کلاس، به گروه های دو یا سه نفره تقسیم شوید. سپس با نظارت و راهنمایی معلم خود، هر گروه یک
مشکل فرضی را تصوّر کند. در هر گروه، یک نفر نقش مادر یا پدر و دیگری، نقش فرزند یا فرزندان را بر عهده
بگیرند. با توجه به توصیه های بیان شده در این درس برای ایجاد یک گفت و گوی صحیح، سعی کنید مشکل را
با گفت و گو حل کنید. پس از اجرای هر گروه در کلاس، دیگر دانش آموزان پیشنهادات خودشان را درباره آن اجرا
و به اشتراک بگذارند.
به عهده دانش آموز
3- به نظر صاحب نظران، تک فرزندی چه پیامدهای نامطلوب فردی و اجتماعی دارد؟
1) تجربه اجتماعی شدن و رشد اجتماعی کودک کاهش می یابد؛
2) رقابت ها،بازی ها، دعوا های کودکانه و الگوبرداری از رفتارهای خواهر و برادر شکل نمی گیرد؛
3) کودکان همواره با بزرگترها در ارتباط اند و از لذت ارتباطات وسیع تر خانوادگی و حمایت و محبت برادر و خواهر
محروم می شوند؛
4) کاهش جمعیت پیری و بی نشاطی جمعیت ، عدم رشد و توسعه اقتصادی و …
4- کاهش نرخ باروری در کشور ما در آینده چه پیامدهای نامطلوبی در اقتصاد یا جامعه خواهد داشت؟ دست کم
به سه مورد اشاره کنید.
1) پیر شدن جمعیت
2) افزایش هزینه های درمانی سالمندان و نگهداری آنها
3) کاهش نیروی فعال و کارآمد و کاهش تولید
4) کم شدن جمعیت زیرا اولین شرط بقای هر جامعه جمعیت آن است.
نهاد حکومت
فعّالیت صفحه 141 مطالعات اجتماعی سال نهم درس بیست و یکم
1- با توجه به آنچه در سال های قبل دربارهٔ قوهٔ مقننه، قضائیه و مجریه خوانده اید، چند مورد از مهم ترین وظایف
حکومت را که در صفحهٔ قبل نوشته شده، انتخاب کنید و بگویید از وظایف کدام قوه است.
وضع قوانین و مقررات لازم در امور مختلف: قوه مقننه
اجرای قوانین: قوه مجریه
برقراری نظم و امنیت: قوه قضاییه
رسیدگی به اختلافات و شکایت ها: قوه قضاییه
تعلیم و تربیت: قوه مجریه
حفظ میراث فرهنگی: قوه مجریه
سیاست گذاری فرهنگی: قوه مجریه
عمران و آبادانی کشور: قوه مجریه
ایجاد وسایل و امکانات لازم برای رفع نیازهای معیشتی، اجتماعی و اقتصادی مردم: قوه مجریه
ایجاد هماهنگی بین فعّالیتهای مختلف اقتصادی و اجتماعی: قوه مجریه
دفاع از کشور و حفظ تمامیت ارضی: قوه مجریه
مدیریت منابع طبیعی و ثرو تهایی که به عموم مردم تعلق دارند؛: قوه مجریه
حمایت از گروه های خاص و نیازمند مانند کودکان بی سرپرست، معلولان و از کارافتادگان: قوه مقننه
حقوق و تکالیف شهروندی
فعّالیت صفحه 149 مطالعات اجتماعی سال نهم درس بیست و دوم
1- به کمک دبیر، قانون اساسی را به کلاس بیاورید.
الف) با استفاده از قانون اساسی، توضیح اصول 7 و 20 را که درصفحات بعد نوشته نشده است، بنویسید.
اصل بیستم:
همه افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی ، سیاسی ،
اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند.
اصل هفتم:
طبق دستور قرآن کریم «و امرهم شوری بینهم» و«شاورهم فی الامر» شوراهای مجلس شورای اسلامی
،شورای استان ،شهرستان،شهر،محل،بخش،روستا و نظایر اینها از ارکان تصمیم گیری و اداره امور کشورند.
موارد ،طرز تشکیل و حدود اختیارات و وظایف شوراها را این قانون و قوانین ناشی از آن معین می کند.
ب) در مقابل هریک از حقوق شهروندی که در این درس نوشته شده است، یک یا چند اصل قانون اساسی را
که به آن مربوط می شود پیدا کنید و شمارهٔ آن را در کنار مطلب مربوط بنویسید.
-حق برخورداری از عدالت قانونی(اصل 10 و 19)
-حق برخورداری از عدالت قضایی(اصل های 34، 35 و 61)
-حق برخورداری از رفاه و تأمین اجتماعی(اصل های 29، 30 و 43)
-حق مشارکت سیاسی(اصل 27)
-حقوق فرهنگی(اصل15)
پ) در اصل 21 قانون اساسی، دولت موظّف شده است تاحقوق زنان را در تمام جهات، با رعایت موازین
اسلامی تضمین کند. به این اصل مراجعه و برخی موارد آن را در کلاس مطرح کنید.
اصل بیست و یکم: دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید و امور
زیر را انجام دهد:
1- ایجاد زمینه های مساعد برای رشد شخصیت زن و احیاء حقوق مادی و معنوی او.
2- حمایت مادران، بالخصوص در دوران بارداری و حضانت فرزند، و حمایت از کودکان بی سرپرست.
3- ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان و بقای خانواده.
4- ایجاد بیمه خاص بیوگان و زنان سالخورده و بی سرپرست.
5- اعطای قیمومت فرزندان به مادران شایسته در جهت غبطه آنها در صورت نبودن ولی شرعی
(توجه: برخی از اصول قانون اساسی ممکن است دو یا چند مورد از حقوق شهروندی را پوشش دهند و برخی از حقوق نیز ممکن است چند اصل را
شامل شوند.)
بهره وری چیست؟
فعّالیت صفحه 156 مطالعات اجتماعی سال نهم درس بیست و سوم
1- گفت و گو و همفکری کنید.
الف) آیا شما یا اعضای خانواده تان با مثال های صفحهٔ قبل یا موارد مشابه، روبه رو شده اید؟ موارد را بیان کنید
تا هم کلاسی هایتان دربارهٔ آنها اظهار نظر کنند.
به عهده دانش آموز
ب) به طور گروهی، فکر کنید و روشی را پیشنهاد کنید که در یکی از کارها یا فعّالیت های مدرسه، بازدهی را
افزایش دهد و باعث استفادهٔ صحیح از امکانات شود. برای مثال، با چه راهکاری می توان از تلف شدن وقت
کلاس برای حضور و غیاب و دیدن تکالیف جلوگیری کرد؟
پیشنهادهای خود را با ذکر دلیل بنویسید و از طریق معلّم به دست مسئولان مدرسه برسانید.
1) گروه بندی دانش آموزان
2) چینش مناسب کلاس
3) انتخاب یک نماینده برای انجام حضور وغیاب و...
اقتصاد و بهره وری
فعّالیت صفحه 161 مطالعات اجتماعی سال نهم درس بیست و چهارم
1- به چند گروه تقسیم شوید. محصولی مانند نان را درنظر بگیرید. هرگروه یکی از مراحل را انتخاب کند:
مرحلهٔ اوّل : تولید (کشت گندم، برداشت گندم، تولید آرد، پختن نان)
خرید وکشت بذرمناسب و اصلاح شده- دقت در جهت شخم زدن زمین- بذر پاشی مکانیزه – کشت متناسب با
نوع آب وهوا- خریدکود شیمایی مناسب واستفاده به موقع - دقت در برداشت – پخت صحیح وبا کیفیت- پخت به
مقدار لازم
مرحلهٔ دوم : توزیع یا فروش نان
خرید به اندازه نیاز ، داشتن بسته بندی مناسب و بهداشتی
مرحلهٔ سوم : مصرف نان
نگه داری اصولی ، مصرف به قدر نیاز و جلوگیری از اصراف
هر گروه بگوید که چه راه هایی برای بالا بردن بهره وری در آن مرحله وجود دارد.
2- به نظر شما، اگر میزان هزینه های تولید را افزایش دهیم و به همان اندازه میزان تولید افزایش یابد، باز هم
می توانیم ادعا کنیم بهره وری اتفاق افتاده است؟
خیر ، چون قیمت تمام شده کالا بالا بوده و گران به دست مصرف کننده می رسد.در نتیجه از یک طرف باعث
کاهش علاقه مردم به خرید آن کالا شده واز طرف دیگر زمینه واردات نوع خارجی آن کالا بیشتر می شود.
3- آیا در محل زندگی شما مراکز خریدی وجود دارند که بتوان گفت موجب عرضهٔ بهتر کالا یا خدمات شده اند و
بهره وری در توزیع را بالا برده اند؟ دربارهٔ آنها توضیح دهید.
مثلا تعاونی ها،عمده فروش هایانمایندگی های فروش؛که درآن دخالت واسطه هابه نسبت کمتر بوده وکالا
ارزان تربه دست مصرف کننده میرسد.
4- چه کارهایی می توان انجام داد تا هزینه های آب، برق و گاز مدرسه شما (در عین تأمین نیازهای لازم دانش
آموزان) کاهش یابد. در این باره همفکری کنید و پیشنهادهای برتر و قابل اجرای خودتان را به مدیر مدرسه
تحویل دهید.
استفاده از پنجره های دوجداره - جلوگیری از هدر رفت آب در شیر های پوسیده - استفاده از لامپ های کم
مصرف
قیمَةُ الْعِلْمِ
معنی صفحه 11
1- العاِلمُ بلا عَمَلٍ کَالشَّجِر بلا ثَمٍر.
عالمِ بی عمل مانندِ درختِ بی ثمر است.
2- حُسنُ السُّؤالِ نصفُ العلمِ.
خوبیِ سؤال نصف علم است.
خوب پرسیدن، نیمی از دانش است.
3- مُجالَسَهُ العُلَماِء عِبادَهٌ.
همنشینی با علما عبادت است.
4- طَلَبُ العلمِ فَریضَهٌ.
طلبِ علم واجب است.
جستنِ دانش واجب است.
5- آفَهُ العلمِ النِّسیانُ.
آفتِ علم فراموشی است.
آفتِ دانش، فراموش کردن است.
نورُ الْکَلامِ
معنی صفحه 17
1- نعمَتانِ مَجهولَتانِ الصِّحَّهُ وَ الأمانُ. دو نعمت مجهول اند:
سلامتی و امنیّت.تندرستی و امنیّت دو نعمت ناشناخته اند.
2- رِضَا اللِه فی رِضَا الواِلدَینِ.
خشنودی خدا در خشنودی پدر و مادر است.
رضایت خدا در رضایت والدین است.
3- أَدَبُ المَرء خَیرٌ مِن ذَهِبِه.
ادب انسان بهتر از طلای اوست .
ادب آدمی بهتر از دارایی اوست.
4- الدَّهرُ یَومانِ ؛ یَومٌ لَکَ وَ یَومٌ عَلَیکَ.
روزگار دو روز است. روزی به سوِد تو و روزی به زیانِ تو.
