حس و حرکت
فعالیت صفحه 36
چشمان یکی از اعضای گروه را با یک پارچهٔ تیره با احتیاط ببندید. چراغ قوه‌ای را روشن کنید و نور آن را در فاصلهٔ
۱۵ – ۱۰ سانتی‌متری به بخش‌های مختلف بدن او بتابانید.
– آیا دانش‌آموز نور را احساس می‌کند؟
خیر، برای دیدن اجسام باید نور به چشم ما برسد تا گیرنده‌های نوری پیام‌ها را دریافت کنند. بنابراین وقتی
چشم‌ها بسته است، نور حس نمی‌شود.
چراغ قوه را به پوست نزدیک‌تر کنید؛ آیا او نور را احساس می‌کند؟
خیر، زیرا در پوست انسان گیرنده‌های حساس به نور وجود ندارد.
دانش آموز در فاصلهٔ نزدیک می‌فهمد که چراغ قوه به او نزدیک شده است؛ چرا؟
در نور کم سلول‌های استوانه‌ای شبکیه شروع به فعالیت کرده و باعث دید در تاریکی می‌شوند. (ممکن است
پوست ما حرارت کم چراغ قوه را حس کند.)
دربارهٔ نتایج این فعالیت با هم کلاسی های خود بحث کنید.
هر محرکی در هر جای بدن احساس نمی‌شود. برای مثال پوست نمی‌تواند نور را حس کند و این عمل با چشم
انجام می‌شود.
فعالیت صفحه 36
لایه‌های چشم به ترتیب از خارج به داخل
1- صلبیه و برآمدگی جلوی آن (قرنیه)
2- مشیمیه که قسمت جلوی آن عنبیه است.
3- شبکیه
فعالیت صفحه 38
با استفاده از مولاژ گوش و پوستر های موجود در آزمایشگاه شکل ساده ای از بخش های مختلف گوش را رسم
و نام گذاری کنید.
گفت‌وگو کنید صفحه 39
وجود حس بویایی در جلوگیری از خطر و حتی حفظ جان شخص مؤثر است. با ذکر مثال هایی در این باره با هم
کلاسی های خود گفت و گو کنید.پ
حس بویایی یک حس تأثیر گذار در زندگی اجتماعی و فردی است و مکمل حس چشایی می‌باشد. احساس
بوی ناشی از دود آتش سوزی – بوی گازهای سمی – بوی نامطبوع غذاهای فاسد شده یا خوراکی‌های
سمی، تأثیرات حس بویایی در جلوگیری از خطرات است.
گفت‌وگو کنید صفحه 40 علوم هشتم
دربارهٔ انواع مزهٔ اصلی و اینکه در کجای زبان بهتر احساس می شوند با هم کلاسی های خود گفت وگو و نتیجهٔ
بحث را به صورت گزارش ارائه کنید.
مزه‌های اصلی:
شیرینی: نوک زبان
شوری: کناره‌های زبان به طرف جلو
ترشی: کناره‌های زبان به طرف عقب
تلخی: عقب زبان
گفت‌وگو کنید صفحه 40
وجود گیرنده های متفاوت در پوست به سالم ماندن بدن ما کمک می کند. دربارهٔ نقش هر یک از گیرنده ها در
سالم ماندن بدن با هم کلاسی های خود گفت و گو کنید.
در پوست گیرنده‌های عصبی گرما، سرما، فشار و درد وجود دارند که ما به کمک آنها تغییرات محیط را احساس
می‌کنیم و مغز با توجه به این پیام‌ها، پاسخ حرکتی مناسب برای سازگاری یا دور شدن از خطر را صادر می‌کند.
به طور مثال وقتی دستمان به جسم داغ برخورد می‌کند، گیرنده‌ی حسی گرما، پیام‌ها را دریافت و به مراکز
عصبی می‌فرستد و ما دستمان را عقب می‌کشیم.
آزمایش کنید صفحه 42
مواد و وسایل
سه قطعه استخوان مشابه مرغ ، چراغ الکلی، سرکه
روش اجرا: یک قطعه از استخوان‌ها را در سرکه بیندازید و بگذارید چند روزی بماند. قطعهٔ دیگر را روی شعله نگه
دارید تا بسوزد؛ قطعه سوم را بدون تغییر نگه دارید. سپس سه استخوان را از لحاظ نرمی و شکنندگی با هم
مقایسه کنید.
۱- کدام استخوان استحکام بیشتری دارد؟
استخوان سالم، زیرا وجود کلسیم و فسفر باعث استحکام استخوان و وجود رشته‌های پروتئنی باعث مقاومت
آن در برابر ضربه می‌شود.
۲- کدام استخوان نرم‌تر است؟ چرا؟
استخوانی که داخل سرکه بوده است. زیرا سرکه اسیدی است و مواد معدنی موجود در استخوان مثل Ca و P
را حل کرده و استخوان نرم می‌شود.
۳- کدام استخوان شکننده‌تر است؟ چرا؟
استخوان حرارت دیده، زیرا حرارت رشته‌های پروتئینی را از بین می‌برد و مقاومت استخوان کاهش می‌یابد.
دربارهٔ علت هرکدام با همکلاسی‌های خود گفت‌وگو کنید.
گفت‌وگو کنید صفحه 43
با توجه به میزان حرکت در قسمت های مختلف بدن دربارهٔ انواع مفصل با افراد هم گروه خود گفت و گو کنید.
مفصل‌ها به سه دسته: ثابت، متحرک و نیمه متحرک تقسیم می‌شوند و تقسیم‌بندی آنها بر اساس ساختمان
و نوع حرکت است.
مفصل ثابت: در محل این مفصل استخوان‌ها به کمک رشته‌های سخت کنار هم قرار گرفته‌اند. مثل: جمجمه
مفصل نیمه متحرک: در محل این مفصل استخوان‌ها به کمک غضروف کنار هم قرار گرفته‌اند. مثل: دنده‌ها و
ستون مهره‌ها
مفصل متحرک: در محل این مفصل علاوه بر غضروف، رباط و مایع مفصلی نیز وجود دارد. مثل: زانو
اطلاعات جمع‌آوری کنید صفحه 44
دربارهٔ انواع رباط در مفصل ها اطلاعاتی را جمع آوری و به صورت گزارش در کلاس ارائه کنید.
وظیفه کلی رباط‌ها محدود کردن حرکات مفاصل و ایجاد ثبات یا پایداری در آنها است.
انواع رباط:
داخلی: باعث تقویت مفصل می‌شود مانند: رباط صلیبی زانو
خارجی: باعث پایداری و ثبات در مفصل می‌شود مانند: رباط طرفی در زانو
فعالیت صفحه 45
یک بال مرغ کامل و سالم، تهیه و با کمک وسایل تشریح آن را بررسی کنید و انواع ماهیچه های جفت جفت و
مفصل ها را در آن تشخیص دهید.
– وسایل لازم: سینی تشریح، تیغ جراحی (تشریح)، پنس و…
– شرح آزمایش: ابتدا به کمک تیغ جراحی پوست روی بال را برمی‌داریم. ماهیچه‌های متصل به استخوان‌های
بازو، زند زیرین و زند زبرین را مشخص می‌کنیم.
ماهیچه‌های بازو و ساعد به صورت جفت جفت کار می‌کنند.
انواع مفصل‌ها:
1- شانه: سر استخوان بازوی مرغ در آن قرار می‌گیرد. (گوی و کاسه‌ای)
2- زند زبرین و زند زیرین: مفصل ترک محوری
3- مچ دست (بال) از نوع لولایی
تحقیق و پژوهش صفحه 46
دربارهٔ گرفتگی ماهیچه، کشیدگی ماهیچه و درد ماهیچه‌ای، اطلاعاتی را جمع‌آوری کنید و به پرسش‌های زیر
پاسخ دهید:
– چگونه می‌توان از موارد فوق جلوگیری کرد؟
به ماهیچه بیش از حد فشار وارد نکنیم و قبل از هر فعالیت ورزشی نرمش داشته باشیم و آب به مقدار کافی
مصرف کنیم.
– در صورت بروز هر کدام از موارد چه باید بکنیم؟
با استراحت و یخ گذاری یا فیزیوتراپی درمان می‌شود.
