آشنای غریبان
معنی شعر آشنای غریبان صفحه 105
موج های پریشان تو را میشناسند
تمام اجزای هستی، حتی چشمه های پر جوش و خروش و موجهای آشفته، تو (امام رضا(ع)) را میشناسند.
پرسشِ تشنگی را تو آبی، جوابی
ریگ های بیابان تو را میشناسند
همان طور که آب در بیابان برای یک فرد تشنه حیاتی و ارزشمند است، وجود مقدس امام رضا(ع) هم برای
جویندگان حقیقت، مانند آب حیات است و اهل نظر و افراد خداشناس همگی او را میشناسند.
نام تو رُخصت رویش است و طراوت
زین سبب برگ و باران، تو را میشناسد
نام تو اجازۀ روییدن و شادابی و شکوفایی است به همین علت تمام برگ ها، گیاهان و قطره های باران تو را
میشناسند.
هم تو گل های این باغ را میشناسی
هم تمام شهیدان تو را میشناسند
همان طور که تمام گلها (شهیدان) با هم آشنایی دارند. (به خاطر هدف مشترک) تمام شهیدان نیز با تو
آشنایند، همان گونه که تو تمام شهیدان را میشناسی.
اینک ای خوب! فصل غریبی سرآمد
چون تمام غریبان تو را میشناسند
اکنون ای امام خوب من، زمان غریب بودن و نا آشنایی به پایان رسید ، زیرا تمام انسان های بیگانه و غریب تو را
میشناسند.
کاش من هم عبور تو را دیده بودم
کوچه های خراسان تو را میشناسد
ای کاش من هم در زمان شما حضور داشتم و وجود حقیقی شما را درک میکردم، کوچه های خراسان با تو
آشنا هستند
معنی شعر میلاد گل صفحه 106
میلادِ گُل و بهار جان آمد
برخیز که عید میکشان آمد
زمان ولادت حضرت مهدی (عج) فرا رسیده است . گویی بهار جان بخش از راه رسید و جان ها زنده شدند. پس از جای خود بلند شو، زیرا عید عارفان و عاشقان از راه رسیده است.
خاموش مباش زیر این خرقه
بر جان جهان ، دوباره جان آمد
در زیر این خرقه و آیین درویشی و عرفان، ساکت و گوشه نشین نباش؛ زیرا با آمدن میلاد حضرت مهدی دوباره روح و جان تازه ای در جان مردم جهان به وجود آمده است.
گلزار ، ز عیش، لاله باران شد
سلطان زمین و آسمان آمد
گلستان از شدت شادی و طرب پر از گل های لاله شده است، زیرا پادشاه زمین و آسمان از راه رسیده است.
آمادۀ امر و نهی و فرمان باش
هشدار که منجی جهان آمد
برای اجرای دستور و فرمان امام زمان (عج) آماده باش که نجات دهنده مردم و جهان و هستی متولد شد.
خود ارزیابی صفحه 108
1- چرا شاعر می گوید ((فصل غریبی سرآمد؟))
حرم ایشان در خراسان تنها و غریب نیست و هر سال چندین میلیون نفر از همه جا به زیارت ایشان نایل میشوند؛ پس فصل غریبی و تنهایی به پایان رسیده است.
2- در شعر دوم، برای میلاد امام زمان (عج) چه توصیف هایی به کار رفته است؟
میلاد گل، بهار جان، عید میکشان، لاله باران شدن گلزار از عیش، آمدن سلطان زمین و آسمان، آمدن منجی جهان
3- رهبران جامعۀ اسلامی، چه نقشی در هدایت مردم دارند؟
راهنمایی و هدایت مردم و بیدار کردن دل آنان، اتحاد ملی و انسجام اسلامی و...
4- چگونه میتوان به شناخت اولیای خدا دست یافت؟
با تفکر و تعقل در سیره و روش زندگی آنها و تدبر در سخنان حکمت آمیزشان.
گفت و گو صفحه 109
1- دربارۀ زندگی و فضایل امام رضا (ع) گفتوگو کنید.
امام رضا (ع) فرزند امام موسی کاظم (ع) روز پنجشنبه یازدهم ذی القعده سال 141 هجری، شانزده روز پس از
شهادت جد بزرگوارش، امام صادق (ع) در مدینه چشم به جهان گشود. نام مبارکش را علی گذاشتند. کنی
هاش ابوالحسن و القابش رضا، صابر، رضی و وفی بود که مشهورترین آنها رضا (ع) نیز خوانده میشد.
پدر ایشان، موسی بن جعفر (ع) و مادرش کنیزی به نام نجمه بود که (سمانه) و (ام البنین) نیز خوانده میشود
نجمه کنیز (حمیده) مادر امام موسی کاظم بود و چون در عقل و دین دارای مرتبه ای والا و در اخلاق و رفتار بر
دیگر زنان برتری داشت، او را به پسرش امام کاظم (ع) بخشید.
امام رضا (ع) ، پس از شهادت پدر بزرگوارش امام کاظم (ع) عهده دار مقام امامت شد.
2-با مراجعه به دیوان حافظ غزلی بیابید و دربارۀ نوع ردیف آن بحث کنید.
+صبا ز منزل جانان گذر دریغ مدار
وزو به عاشق بیدل خبر دریغ مدار
-به شکر آنکه شکفتی به کام بخت ای گل
نسیم وصل ز مرغ سحر دریغ مدار
+حریف عشق تو بودم چو ماه نو بودی
کنون که ماه تمامی نظر دریغ مدار
-جهان و هر چه در و هست سهل و مختصر است
ز اهل معرفت این مختصر دریغ مدار
+کنون که چشمه ی قند است لعل نوشینت
سخن بگوی و ز طوطی شکر دریغ مدار
-مکارم تو به آفاق می برد شاعر
از و وظیفه و زاد سفر دریغ مدار
+چو ذکر خیر طلب می کنی سخن این است
که در بهای سخن، سیم و زر دریغ مدار
-غبار غم برود حال خوش شود حافظ
تو آب دیده ازین رهگذر دریغ مدار
ردیف این غزل (دریغ مدار) است. ترکیب واژه ها در کنار هم، علاوه بر زیبایی ظاهری و ایجاد آرایۀ ادبی، معنی و
مفهوم بیت ها را نیز کامل کرده است. این ترکیب، یک ترکیب فعلی است. در زبان فارسی معمولاً فعل ها در
انتهای جمله قرار میگیرند و حافظ به طرز استادانه ای این کار را در این غزل انجام داده است که فعل دریغ مدار، ردیف باشد و در پایان بیتها قرار گیرد
نوشتن صفحه 109
1- هم خانواده واژه های (( ترخیص، غربت، معابر، ولادت، اعیاد، معیشت، تسلّط و نجات )) را از متن درس بیابید و بنویسید
| کلمه | هم خانواده |
| ترخیص | رخصت |
| غربت | غریب |
| معابر | عبور |
| ولادت | میلاد |
| اعیاد | عید |
| معیشت | عیش |
| تسلّط | سلطان |
| نجات | منجی |
2- در بیت های زیر، قافیه ها را مشخّص کنید و نوع ردیف آنها را بنویسید.
هی بیا با من، بران این خرس را
خرس را مگزین، مَهِل همجنس را
| قافیه | ردیف | نوع ردیف |
| خرس و جنس | را | حرف |
شد نَفَسِ آن دو سه هم سال او
تنگتر از حادثۀ حال او
| قافیه | ردیف | نوع ردیف |
| هم سن و سال | او | ضمیر |
3- ارتباط معنایی بیت زیر را با درس پیدا کنید و بنویسید.
آب زنید راه را هین که نگار میرسد
مژده دهید باغ را بوی بهار میرسد
هر دو به ظهور امام زمان (عج) و آمدن منجی عالم بشریت اشاره دارند.
4- جدول زیر را کامل کنید.
| سوال | پاسخ |
| دروازۀ آن در روان خوانی فصل چهارم آمده است. | آسمان |
| یکی از پیشوندها | با |
| مشق میان تهی | مق |
| نشانه مفعول | را |
| بخشی از نام فصل پنجم کتاب های فارسی | انقلاب اسلامی |
| اگر برعکس بخوانید، کتابتان با آن آغاز می شود | شیاتس |
| مخالف آشنایی | دشمنی |
| دوستان | یاران |
| جهت | سو |
| نام کیی از سوره های قرآن که از آن به نام قلب قرآن یاد شده است | یس |
| یکی از ضمایر | او |
| گوش کن جانا که از جان دوست تر دارند / جوانان سعادتمند، پند پیر دانا را | نصیحت |
