فصل ششم علوم نهم

 زمین ساخت ورقه ای 

۱- اولین خشکی واحد در سطح کره زمین پانگه آ بود که اقیانوس  پانتالاسا اطراف آن را فرا گرفته بود

 ۲- دریایی که بین خوشگل لورازیا و گندوانا را پر‌کرده تتیس نام دارد

۳- دریاچه مازندران (خزر) باقیمانده دریای تتیس است

۴- انطباق حاشیه شرقی قاره آمریکا با حاشیه غربی آفریقا گواه متصل بودند دو قاره در گذشته بوده است

۵- کدام مورد سن کمتری دارد ؟

پانگه آ

پانتالاسا

لورازیا

تتیس

ابتدا قاره پانگه آ و دریای پنتالاسا وجود داشت ، سپس قاره پانگه آ جدا شده به دو قاره لورازیا و گندوانا تقسیم شد و در نهایت بین آنها را دریای تتیس فرا گرفت

6- کدام یک از سرزمین‌های زیر بخشی از قاره لورازیا نبوده است ؟

آمریکای جنوبی

آمریکای شمالی

اروپا

هندوراس

قاره هایی که از قاره اولیه لورازیا حاصل شدن عبارتند از آسیا ، اروپا و آمریکای شمالی

7- کدام دانشمند برای اولین بار در مورد جداسازی قاره ها و زمین ساخت ورقه ای فرضیه بیان کرد ؟

وگنر

8- نظریه اشتقاق و جابجایی قاره ها توسط آلفرد وگنر در سال ۱۹۱۵ آلمانی را بیان کنید ؟

حدود ۲۰۰ میلیون سال پیش در سطح کره زمین یک خشکی واحد و بزرگی وجود داشته است که اطراف آن را یک اقیانوس بزرگ فرا گرفته بوده است . میلیون‌ها سال بعدی خشکی بزرگ به دو خشکی کوچکتر تقسیم شد که بین آنها را دریای تتیس پر کرده بود با گذشت زمان هر کدام از دو خشکی مذکور خود نیز به قطعات کوچکتر تبدیل شده و پس از جابجایی ، قاره های امروز را به وجود آورده‌اند

9- سه دلیل برای اثبات اتصال قاره ها بنویسید ؟

موافقان وگنر چگونه اثبات کردند که قاره ها در گذشته به هم متصل بوده و سپس نسبت به هم جابجا شده اند ؟

1) انطباق حاشیه شرقی قاره آمریکای جنوبی و حاشیه غربی آفریقا

2) یافتن فسیل های مشابه از جانداران در قاره‌های مختلف

3) تشابه سنگ شناسی در قاره های آمریکای جنوبی و آفریقا

10- سنگ کره بر روی خمیر کره واقع شده است . ورق های سنگ کره بر روی خمیر کره حرکت می کند .

11- زمین ساخت ورقه ای را به اختصار توضیح دهید ؟

لایه بیرونی زمین (سنگ‌کره) یکپارچه نیست بلکه تکه‌تکه است و این تکه ها بر روی قسمت خمیری گوشته در حال حرکت هستند به هر تکه یک ورقه گفته می‌شود

این ورقه ها نسبت به هم حرکت دارند گاهی به هم نزدیک می‌شوند و در جاهایی از هم دور می شوند و در بعضی جاها کنار هم می لغزند

12- بزرگترین ورقه سنگ کره ورقه اقیانوس آرام از آب پوشیده شده است

13- انواع حرکت ورقه های سنگ کره نسبت به هم نام‌ببرید ؟

دور شونده (واگرا)

نزدیک شونده (همگرا)

امتداد لغز (لغزنده)

 14- جریان همرفتی را تعریف کنید ؟

انتقال گرما به روش حرکت مواد سیال گرم به سمت بالا و جایگزین شدن آنها با مواد اطراف خنک تر را جریان همرفتی می گویند

15- عامل اصلی حرکت سنگ کره چیست و منشا انرژی آن از کجا تامین می‌شود ؟

- جریان هم رفته خمیر کره

- انرژی گرمایی درون زمین

16- دما و چگالی قسمت های عمیق تر گوشت نسبت به قسمت های سطحی تر به ترتیب بیشتر و کمتر است

17- جریان همرفتی در خمیر کره را توضیح دهید ؟

وقتی قسمت های عمیق تر خمیر کره گرم می‌شوند ، به دلیل افزایش فاصله مولکولهای ذرات ، چگالی ماده کمتر می شود و در نتیجه سبک شده به طرف بالا می‌رود و قسمتهای خنک‌تر جای آن ماده را می‌گیرند این حرکت انتقالی ذرات بر اثر گرما را جریان همرفتی می گویند

18- ورقه های سنگ کره به چند صورت وجود دارد ؟

1) ورقه اقیانوسی

2) ورقه قاره ای

19- ورقه اقیانوسی را تعریف کنید ؟

اگر ورقه سنگ کره در زیر اقیانوس قرار گرفته باشد آن را ورقه اقیانوسی می نامند

20- ورقه قاره ای را تعریف کنید ؟

اگر ورقه سنگ کره در محل قاره ها باشد آن را ورقه قاره ای می نامند

21- به ترتیب ضخامت چگالی و سن ورقه اقیانوسی از ورقه قاره ای کمتر ، بیشتر ، کمتر می باشد

23- ضخامت سنگ در کدام قسمت کمتر است ؟

کوهپایه

ساحل

کوه

دشت

ضخامت سنگ‌ کره در کف اقیانوس ها در کمترین مقدار خود است . با توجه به گزینه ساحل نزدیکترین ارتفاع به اقیانوس ها دارند

24- در ورقه های نزدیک شونده قاره ای و اقیانوسی معمولا ورقه اقیانوسی به زیر ورقه قاره ای رانده می شود

25-  فرضیه گسترش بستر اقیانوس ها را بنویسید ?

ابتدا مواد مذاب در قسمت وسط اقیانوس ها به بستر اقیانوس صعود می کنند و پس از انجماد ورقه اقیانوسی جدید را به وجود می‌آورند و این ورقه ایجاد شده از وسط اقیانوس به سمت ساحل حرکت می‌کند و پس از رسیدن به ساحل با ورقه قاره ای برخورد می کند در ادامه این حرکت ورقه اقیانوسی به زیر ورقه قاره ای فرو می رود

26- در محل ورقه های واگرا سنگ کره دائماً در حال تشکیل است

27- کدام یک از پدیده های زیر به دلیل جابجایی ورقه اقیانوسی نسبت به هم رخ نمی دهد ؟

افزایش مساحت کف اقیانوس

زلزله و آتشفشان و ایجاد جزایر آتشفشانی

ایجاد رشته کوه در کف اقیانوسها

تخریب پوسته و کاهش سطح کره زمین

در محل ورقه های اقیانوسی پوسته در حال تشکیل و اضافه شدن است

28- علت کمربند لرزه خیز اطراف اقیانوس آرام چیست ؟

علت آن برخورد ورقه اقیانوسی آرام به ورقه های قاره اطراف آن است . در اثر این برخورد ورقه اقیانوسی به زیر ورقه قاره ای فرو رانده می‌شود که در اثر فرورانش ورقه ها می شکنند و باعث رخ دادن زمین لرزه های بزرگ و آتشفشان هایی می شود

29- سه مورد از خصوصیات ورقه های همگرا را بنویسید ؟

1) سنگ در حال تخریب است

2) یک ورقه به زیر به دیگری می رود

3) آتشفشان های انفجاری ایجاد می‌شوند

30- مهمترین نواحی زلزله خیز جهان کجاست ؟

زمین لرزه بیشتر در مناطقی که در حاشیه ورقه ها قرار دارند رخ می دهد

31- چهار مورد از پیامدهای حرکت ورقه های سنگ کره را نام ببرید

1) زلزله

2) آتشفشان

3) گسل

4) رشته کوه

32- چین خوردگی را تعریف کنید ؟

حرکت رسوبات بعد از ته نشین شدن در بستر اقیانوس ها در اثر نیروی خمیر کره از حالت افقی خارج ‌شوند به حالت چین خورده در می آیند

33- پدیده هایی که از خروج مواد مذاب در بستر دریای سرخ ایجاد می شوند را نام ببرید ؟

آتشفشان

رشته‌کوه

زمین لرزه

34- رشته کوه زاگرس چگونه ایجاد شده است ؟

در اثر برخورد ورقه عربستان با ورقه  ایران رشته کوه زاگرس به وجود آمده است . به این ترتیب که از وسط دریای سرخ ، مواد مذاب خمیر کره به بستر این دریا بالا می آیند و پوسته جدید را می سازند و این پوسته به دو طرف حرکت می کند

35- آبتاز و سونامی را تعریف کنید ؟

به موج های بزرگ آب در اقیانوس ها که بر اثر آتشفشان یا زمین لرزه در کف اقیانوس به وجود آمده اند آبتاز یا سونامی می گویند

36- گسل را تعریف کنید ؟

اگر سنگ های دو طرف شکستگی نسبت به هم جابجا شوند گسل را به وجود می آورند

37- درزه را تعریف کنید ؟

اگر سنگ های دو طرف شکستگی جابجا نشده باشند درزه به وجود می آید

38- تفاوت درزه و گسل را بنویسید ؟

در درزه سنگ های دو طرف شکستگی نسبت به هم جابجا نمی شوند در حالی که در گسل سنگ‌ های دو طرف شکستگی نسبت به هم جابجا می شوند 

کدام پدیده زمین شناسی در تمام جابجایی ها و حاشیه ورقه ها دیده می شود ؟

زلزله